انواع داوری (قسمت اول)

قبلا به روش های جایگزین حل و فصل اختلافات اشاره کردیم و در آنجا دیدیم که یکی از این شیوه ها داوری است. در مطلب دیگری، به بررسی مفهوم داوری پرداختیم و اکنون در پی آن هستیم، توضیحاتی در خصوص انواع داوری ارائه نماییم. مجددا تاکید می کنیم داوری یکی از شیوه های حل اختلاف تخصصی است که برای بهره مندی حداکثری از مزایای آن باید با وکیل متخصص در داوری مشاوره نمایید که همکاران ما در «دفتر داوری و وکالت دکتر روحیان» این امکان را برای شما فراهم نموده اند.

داوری سازمانی (نهادی) و داوری موردی

داوری در یک دسته بندی به داوری سازمانی یا نهادی و داوری موردی تقسیم می‌گردد. طرفین اختلاف می‌توانند به هنگام تصمیم‌گیری برای ارجاع اختلاف خود به داوری، در خصوص انجام داوری به شیوه سازمانی یا موردی تصمیم‌گیری نمایند. تفاوت عمده داوری سازمانی و داوری موردی در قصد طرفین اختلاف در خصوص استفاده یا عدم استفاده از تسهیلات و خدمات یک سازمان داوری نهفته است. در ادامه به بررسی هر یک از موارد اشاره شده خواهیم پرداخت:

داوری سازمانی (Institutional arbitration)

داوری سازمانی روشی است که به موجب آن یک سازمان داوری با ارائه تسهیلات و خدمات پشتیبانی و نظارتی به طرفین در حل و فصل اختلافاتشان مساعدت می‌نماید. یکی از مهم‌ترین تسهیلات موجود در داوری سازمانی، وجود قواعد داوری از پیش تعیین شده و در عین حال به روزی است که توسط سازمان داوری به منظور تنظیم‌ و نظارت بر فرآیند داوری، تهیه و تدوین گردیده است. سازمان های داوری خودشان به داوری در میان متداعیین نمی پردازند، بلکه با تعیین داور یا داوران در تشکیل دیوان داوری، نظارت و پشتیبانی بر جریان داوری و دیوان داوری، در حل نهایی اختلاف نقش خواهند داشت. به عبارت دیگر ما شاهد وجود شعبات داوری در سازمان های داوری، شبیه شعب دادگاه در مجتمع های قضایی نیستیم.

سازمان‌های داوری بر اساس دانش و تجربه خود و مطابق با قواعد داوری سازمان، از زمان شروع تا خاتمه جریان داوری به طرفین اختلاف در حل و فصل اختلافاتشان مساعدت نموده و از این طریق، فرآیند داوری را به منظور حل و فصل سریع، موثر و منصفانه اختلاف، هدایت، مدیریت و کنترل می‌نمایند. به عنوان مثال، در زمان شروع فرآیند داوری، سازمان داوری به طرفین اختلاف کمک می‌نماید تا هرچه سریع‌تر دیوان داوری را تشکیل دهند. در این راستا، سازمان داوری ممکن است تمام یا برخی از اقدامات ذیل را انجام دهد:

ثبت درخواست داوری خواهان و ارسال آن به خوانده

دریافت پاسخ خوانده به درخواست داوری و ارسال آن به خواهان

معرفی و پیشنهاد داور به طرفین، در صورت عدم توانایی هریک از طرفین در معرفی یا انتخاب داور

نصب داور برای خوانده‌ای که از تعیین و انتخاب داور امتناع می‌نماید.

علاوه بر این، در زمان خاتمه فرآیند داوری، سازمان داوری بر مسائل شکلی مربوط به صدور رأی و کنترل کیفی آن نظارت دارد تا از انطباق رأی با قوانین و مقررات اطمینان حاصل شده و در نتیجه اجرای رأی با مشکل مواجه نگردد. هرچه سازمان داوری از حسن شهرت و سابقه بهتری برخوردار باشد، رأی داوری با سهولت و سرعت بیشتری مورد شناسایی و اجرا قرار می‌گیرد؛ زیرا این اطمینان برای مراجع قضایی وجود دارد که کنترل‌های لازم بر جریان و فرآیند داوری صورت پذیرفته است.

اگر در مورد این موضوع نیاز به راهنمایی بیشتری دارید کافیست با ما تماس بگیرید تا همکاران ما در

«دفتر وکالت و مشاوره حقوقی دکتر روحیان» در کوتاهترین زمان، کاربردی ترین و بهترین مشاوره تخصصی را به شما ارائه نمایند.

وجود قواعد از پیش تعیین‌شده برای حل و فصل اختلافات، امکان ارائه خدمات اداری و مدیریتی حرفه‌ای، نظارت بر مسائل شکلی صدور رأی و کنترل کیفی آن که می‌تواند به‌ اجرای آسان رأی منتج گردد و همچنین جلوگیری از بروز و مدیریت تعارض منافع در جریان رسیدگی را می‌توان از مهم‌ترین مزایای داوری سازمانی برشمرد. برخی معتقدند که هزینه‌های مربوط به ارائه خدمات اداری و مدیریتی که توسط سازمان‌‌های داوری از طرفین اختلاف اخذ می‌گردد، از معایب داوری سازمانی محسوب می‌شود. با این حال، عده‌ای در پاسخ معتقد هستند که بهره‌مندی طرفین از خدمات اداری و مدیریتی حرفه‌ای که منجر به انجام یک داوری موثر و عادلانه می‌گردد، می‌تواند دلیل خوبی برای توجیه دریافت چنین هزینه‌هایی از سوی سازمان داوری باشد.

داوری موردی (Ad hoc arbitration)

به طور کلی، در صورتی که طرفین، اختلافی را به داوری ارجاع دهند، ولی داوری آنها سازمانی نباشد، این داوری موردی خواهد بود. در داوری موردی، طرفین اختلاف تمایل دارند که بدون استفاده از خدمات مدیریتی یک سازمان داوری، جریان داوری را رأسا و یا در برخی از موارد از طریق درخواست مداخله از دادگاه، کنترل و هدایت نمایند. حتی برخی در توصیف داوری موردی چنین می گویند که در این شیوه داور یا داوران تنها برای تعیین تکلیف آن اختلاف یا اختلافات وارد عمل شده و پس از اتخاذ تصمیم دیگر شاهد آن داوری نخواهیم بود. در داوری موردی که طرفین اختلاف معمولا از انسجام و امتیازات داوری سازمانی برخوردار نمی‌باشند، ممکن است برای پیگیری و انجام هریک از امور، به فراخور موضوع مجبور شوند که یا رأسا اقدام نموده و یا از دادگاه درخواست مداخله نمایند. چنین رویکردی می‌تواند مستلزم صرف زمان، توجه و هزینه قابل توجهی باشد. علاوه بر این، تضمین چندانی هم وجود ندارد که موارد پیش‌بینی شده فعلی تمام موضوعات محتمل‌الوقوع در جریان داوری را مورد پوشش قرار خواهد داد. عدم تعیین دقیق جزئیات توسط طرفین می‌تواند باعث اعمال قوانین و مقررات تکمیلی بر داوری شده و منجر به افزایش موارد مداخله دادگاه در فرآیند داوری گردد. طرفینی که به حل و فصل اختلاف از طریق داوری موردی تمایل دارند، باید به جزئیات زیادی در رابطه با انجام یک فرآیند داوری موثر توجه کرده و بر سر آنها مذاکره و توافق نمایند.

بهتر است بدانید در برخی از قراردادها با اینکه طرفین، قواعد یک سازمان داوری را برای حل و فصل اختلاف خود انتخاب می‌کنند، ممکن است در توافق خود قید ‌نمایند که انتخاب قواعد سازمانی مزبور به منزله ارجاع اختلاف به آن سازمان نمی‌باشد. در واقع، این توافق به این معنا است که در حالی که طرفین، خواستار حل و فصل اختلاف میان خود با استفاده از قواعد سازمان می‌باشند، اما تمایلی به استفاده از خدمات مدیریتی آن سازمان ندارند و این شیوه هم از زمره داوری های موردی خواهد بود.

عموما در قراردادهای دولتی هم با توجه به اینکه دولت‌ها تمایلی به استفاده از خدمات مدیریتی سازمان‌های داوری ندارند، معمولا طرفین بر استفاده از روش داوری موردی توافق می‌نمایند.

در خصوص مزایا و معایب داوری موردی می توان به نبود هزینه‌های اداری، انعطاف‌پذیری نسبتاً قابل توجه، امکان سازگاری کامل نحوه رسیدگی با اراده طرفین و به طور کلی امکان کنترل بیشتر بر فرآیند داوری توسط طرفین اختلاف اشاره کرد و فقدان دانش و توانایی لازم در طرفین برای تعیین دقیق جزئیات لازم برای کنترل موثر فرآیند داوری و در نتیجه اعمال قوانین و مقررات شکلی تکمیلی بر داوری و افزایش امکان موارد مداخله دادگاه در فرآیند داوری می‌تواند مهم‌ترین عیب داوری موردی باشد.

در یک جمع بندی کلی می‌توان گفت که هر یک از روش‌های داوری با در نظر گرفتن اوضاع و احوال موجود در هر موضوع، می‌تواند انتخاب مناسبی برای طرفین اختلاف باشد. با این حال، باید در نظر داشت که در صورتی که طرفین اختلاف دارای دانش و تخصص کافی در زمینه داوری نباشند، بهتر است که از روش داوری سازمانی استفاده نمایند.

همچنین در مقاله «انواع داوری (قسمت دوم)» بررسی خواهیم کرد که سایر دسته بندی های داوری منجمله: داوری داخلی و بین المللی، داوری تجاری و غیرتجاری، داوری داخلی و خارجی، داوری مطلق و مقید، داوری اجباری و اختیاری به چه معناست و دارای چه ویژگی هایی است. پس برای تکمیل این نوشته، مقاله بعدی ما را از دست ندهید.

از اینکه تا پایان مقاله ما را همراهی نمودید سپاسگزاریم و امیدواریم این مطالب برای شما مفید بوده باشد. با توجه به تخصصی شدن تمامی حوزه های امور حقوقی، ما و همکارانمان در «دفتر داوری و وکالت دکتر روحیان» با بهره مندی از دانش و تجربه تخصصی در زمینه های معرفی شده در این سایت، آماده ارائه مشاوره تخصصی به شما عزیزان هستیم. در پایان یادآور می شود استفاده از مطالب این سایت صرفا با ذکر منبع مجاز خواهد بود.