ارث و تقسیم ترکه

به موجب ماده 956 قانون مدنی : « اهلیت برای دارا بودن حقوق، با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او تمام می شود». به عبارت ساده تر انسان دارای دو دسته اهلیت یا توانایی است؛ توانایی برخورداری از حقوق که به محض زنده متولد شدن از آنها بهره مند می شود و به آن اهلیت تمتع می گویند و توانایی انجام یا اجرای حقوقش که برای برخورداری از آنها باید حسب مورد به بلوغ شرعی یا سن رشد برسد که به آن اهلیت استیفا می گویند. به عنوان مثال یک نوزاد به محض اینکه زنده متولد می شود دارای حقوقی است منجمله حق داشتن شناسنامه، حق داشتن اسم، حق نگهداری شدن توسط والدین و ... اما همان نوزاد، تا زمانیکه به سن رشد نرسیده باشد، نمی تواند شخصا مالی را بفروشد یا بخرد. این حقوق و تکالیف با مرگ پایان می پذیرد (هرچند برخی از حقوق یا تکالیف مانند حق مطالبه طلب یا تکلیف به پرداخت بدهی به دیگران از اموال متوفی، به وراث منتقل می شود). مرگ یکی از هزاران پدیده طبیعی است که گریزی از آن نیست و به قول معروف «مرگ حق است». اما این پدیده طبیعی آثار قابل توجه حقوقی هم با خود به همراه دارد. در این قسمت قصد داریم اقدامات حقوقی ناشی از مرگ را، که منتهی به ارث و تقسیم ترکه خواهد شد و همچنین نکات کاربردی و مهم آن را بررسی نماییم. پس تا انتهای این مطلب با ما باشید.

همچنین برای آگاهی بیشتر می توانید مقالات مرتبط با دعاوی املاک مانند :

و بسیاری مقالات دیگر را در بخش بلاگ سایت مطالعه نمایید.

گواهی انحصار وراثت (گواهی حصر وراثت)

شاید شنیده باشید که می گویند «اول برادریت را ثابت کن، بعد طلب ارث کن». گواهی انحصار وراثت سند رسمی و قانونی است که بر اساس آن مشخص می گردد وراث قانونی شخص متوفی چه کسانی هستند. پس از صدور گواهی فوت، هر یک از کسانی که مدعی هستند از وراث متوفی هستند می توانند با تقدیم درخواست گواهی انحصار وراثت و ارائه مدارک مورد نیاز از مرجع قانونی (در حال حاضر شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی) تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمایند. برای این درخواست باید اصل گواهی فوت مهر شده متوفی و تصویر مدارک شناسایی خودتان شامل شناسنامه و کارت ملی را به مرجع قانونی تحویل دهید و با معرفی سایر وراث و اعلام نسبت آنها با متوفی، درخواست تان را ثبت کنید. البته یکی از مدارک مهم در تشکیل پرونده، تهیه و ارائه استشهادیه (شهادتنامه) کتبی با امضای حداقل سه شاهد است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده و شهود مذکور باید وراث ذکر شده در آن فرم را تایید نمایند. لازم به ذکر است شخص متقاضی و شهودی که معرفی می شوند، باید قبلا با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، در سامانه ثنا قوه قضاییه ثبت نام نمایند. پس از انجام اقدامات و استعلامهای ضروری مانند استعلام از ثبت احوال، مرجع ذیصلاح اقدام به صدور و تحویل گواهی انحصار وراثت می نماید.

چند نوع گواهی حصر وراثت داریم؟

گواهی حصر وراثت به دو صورت صادر می گردد:

• از حیث مبلغ نامحدود : در این نوع از گواهی حصر وراثت یک مرتبه نشر آگهی انجام می شود و پس از گذشت یک ماه از تاریخ نشر آگهی چنانچه اعتراضی واصل نشود، گواهی حصر وراثت صادر می گردد. انجام نشر آگهی و صدور این نوع گواهی در مواردی که اموال متوفی از مبلغ خاصی بیشتر است کاربرد دارد.
• از حیث مبلغ محدود : این نوع گواهی حصر وراثت در مواردی کاربرد دارد که متوفی اموالی ندارد یا اموال او کمتر از مبلغ مشخص شده است. چرا که به موجب قانون زمانیکه اموال متوفی از مبلغ معین شده کمتر است صدور نشر آگهی ضرورتی نخواهد داشت.

اگر در مورد این موضوع نیاز به راهنمایی بیشتری دارید کافیست با ما تماس بگیرید تا همکاران ما در

«دفتر وکالت و مشاوره حقوقی دکتر روحیان» در کوتاهترین زمان، کاربردی ترین و بهترین مشاوره تخصصی را به شما ارائه نمایند.

نکات مهم تشکیل پرونده تقاضای گواهی حصر وراثت

• بهتر است از مرجع صادر کننده گواهی فوت چند نسخه دریافت کنید. چراکه معمولا یک نسخه اصلی از گواهی فوت در پرونده ضمیمه می شود و اگر نیاز به نسخه دیگری از گواهی فوت دارید بهتر است همان ابتدا حداقل دو نسخه تهیه کنید.
• قبل از شروع هر کار قانونی باید در سامانه ثنا قوه قضاییه (عدلیران) ثبت نام کنید.
• چنانچه مدارک شناسایی متوفی را در اختیار دارید بهتر است آنها را ارائه نمایید. ولی اگر به آنها هم دسترسی ندارید جای نگرانی نیست. با درخواست استعلام از مرجع قانونی مشکل حل خواهد شد.
• چنانچه به مشخصات شناسایی سایر وراث دسترسی ندارید از مرجع قانونی تقاضای استعلام نمایید.
• قبل از ارائه درخواست گواهی حصر وراثت باید استشهادیه رسمی تهیه نمایید. برای این کار باید با معرفی حداقل سه نفر شاهد بالغ به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نمایید و فرم مربوطه را تکمیل و تاییدیه دفترخانه را دریافت نمایید. توجه داشته باشید شهود شما باید در سامانه ثنا قوه قضاییه (عدلیران) ثبت نام کرده باشند.
• برای صدور گواهی انحصار وراثت مراجعه و حضور تمامی وراث ضروری نیست.
• چنانچه متوفی در خارج از ایران فوت نموده یا دفن شده است حتما باید گواهی فوت صادر شده از کشور محل فوت را به تایید کنسولگری ایران در آن کشور برسانید.
• برای تشکیل پرونده در مورد متوفایی که خارج از ایران فوت نموده، ارائه ترجمه تایید شده گواهی فوت ضروری است.
• به منظور تشکیل پرونده در مرجع قانونی، ارائه سند مالکیت یا اجاره نامه برای احراز آخرین اقامتگاه قبل از فوت متوفی به همراه سایر مدارک ضروری است.
• برای صدور گواهی انحصار وراثت نیازی به معرفی اموال متوفی نیست.

مفاصا حساب مالیات بر ارث

اموالی که از ارث به شما تعلق می گیرند مشمول پرداخت مالیات هستند و وراث تا زمانیکه مالیات آنها پرداخت نشده باشد و اصطلاحا گواهی تصفیه حساب مالیات بر ارث برایشان صادر نشده باشد، امکان دخل و تصرف در این اموال را ندارند. ممکن است وراث در قالب سند عادی مالی را به کسی منتقل کنند، اما تا زمانیکه مفاصا حساب مالیات بر ارث صادر نشده باشد، هیچ دفترخانه ای اجازه تنظیم سند رسمی انتقال ان ملک را ندارد. پس همانطور که بیان گردید، برای تقسیم ارث (ترکه) دریافت مفاصا حساب مالیات بر ارث ضروری است.

گواهی مالیات بر ارث را چگونه و از کجا بگیریم؟

همانطور که از عبارت مالیات بر ارث بر می آید، مالیاتی است که بر اموال به جا مانده از متوفی تعلق می گیرد، لذا مهم است که این اموال و مشخصات آنها دقیق و درست معرفی شوند. چرا که تعیین مالیات، برای اموالی که مشخص نیستند یا اطلاع دقیق از اوصاف و ارزش آنها نباشد امکانپذیر نیست.

خوب است بدانید که این مالیات شامل اموال موجود در ایران است و شامل اموال خارج از ایران نخواهد بود. برای دریافت گواهی مفاصا حساب مالیاتی، باید قبلا گواهی انحصار وراثت را دریافت کرده باشید.

پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، می توانید با مراجعه به نزدیکترین اداره مالیاتی محل اقامت متوفی، لیست اموال متوفی شامل : املاک، اتومبیل ها، حساب های بانکی و سپرده ها، سهام، وسایل و ابزار کار، سیم کارت ها، کارخانه ها و... به همراه سایر مدارک لازم را ارائه و پرونده مالیاتی تان را تشکیل دهید. برای هر یک از اموال مذکور مدارکی دریافت یا استعلام هایی انجام می شود. به عنوان مثال پس از اعلام حساب های بانکی متوفی، از بانک مذکور میزان موجودی در زمان فوت و مشخصات صاحبین حساب و سهم هر یک (در حسابهای مشترک) استعلام می گردد.

تقسیم ترکه

تقسیم ترکه یا همان تقسیم اموال به جا مانده از متوفی، روندی است که ممکن است در صورت توافق و رضایت وراث، توسط خودشان انجام شود و یا در صورت عدم توافق ورثه، تعیین تکلیف در خصوص آن به دادگاه سپرده شود. چنانچه وراث بر نحوه تقسیم ماترک توافق داشته باشند، بر همان اساس عمل می کنند، اما در صورت وجود اختلاف، تقسیم ترکه از طریق دادگاه انجام می شود. برای این منظور کافی است یکی از وراث ضمن معرفی اموال متوفی، طی دادخواستی تقسیم ترکه و در صورت عدم امکان تقسیم، صدور دستور فروش اموال را از دادگاه درخواست نماید. دادگاه با تشکیل جلسه و شنیدن صحبت های طرفین، معمولا اظهار نظر درخصوص امکان یا عدم امکان تقسیم اموال معرفی شده را به کارشناس رسمی دادگستری محول نموده و چنانچه کارشناس تعیین شده بر عدم امکان تقسیم اعتقاد داشته باشد، دستور فروش اموال را صادر نموده و ادامه کار را به واحد اجرای احکام محول می نماید. واحد اجرای احکام مدنی نیز با تعیین کارشناس رسمی دیگری، ارزش اموال را مشخص نموده در صورت عدم وصول اعتراض نسبت به قیمت اعلام شده، از طریق تشکیل و برگزاری جلسه مزایده، مال مذکور را به کسی که بالاترین قیمت را پیشنهاد نماید واگذار نموده و بعد از تایید روند مزایده توسط دادگاه، پول حاصل از فروش را پس از کسر هزینه های قانونی، به نسبت سهم وراث، میان ایشان تقسیم می نماید. خوب است بدانید برای تقسیم اموالی مانند پول موجود در حساب بانکی نیازی به مراجعه به دادگاه نیست و به صرف ارائه گواهی انحصار وراثت و مفاصا حساب مالیاتی به بانک، بانک مذکور به نسبت سهم الارث فرد مراجعه کننده اقدام به انتقال وجه به حساب فرد متقاضی می نماید.

چه کسانی می توانند دعوای تقسیم ترکه را مطرح نمایند؟

بر اساس قوانین ایران فقط اشخاص ذینفع یا وکیل دادگستری آنها یا نماینده قانونی آنها (مانند مدیرعامل شرکت یا قیم محجورین) می توانند در محاکم دادگستری طرح دعوا کنند. پس همانطور که ملاحظه می شود برخلاف تصورات عامه، وکیل محضری یا دیگران، امکان طرح دعوا و پیگیری پرونده های شما را ندارند. به همین جهت هموطنان گرامی خارج از ایران برای تشکیل پرونده قضایی و پیگیری تا حصول نتیجه، انتخابی ندارند جز اینکه شخصا به ایران مراجعه نمایند یا از طریق وکیل متخصص در پرونده های ارث اقدام نمایند. خوب است بدانید که با امکانات مجازی فعلی، برای اعطای وکالت به وکیل دادگستری، همانند گذشته مراجعه حضوری به دفاتر وکلا ضروری نیست. کافی است پس از ثبت نام در سامانه عدلیران قوه قضاییه که در حال حاضر برای ایرانیان خارج از کشور نیز فعال و در دسترس می باشد، از طریق برنامه های مجازی با وکیل مورد اعتمادتان مذاکره نموده و شخصا یا توسط وکیل محضری که در ایران دارید با وکیل دادگستری مدنظرتان قرارداد وکالت را تنظیم نموده و کارتان را شروع کنید. اما این تمام ماجرا نیست، بلکه آنچه روند پرونده و نتیجه کار را تا حدودی قابل پیش بینی می نماید، سپردن کار به وکیل متخصص در دعاوی ارث و تقسیم ترکه است. جدای از فراوانی موضوعات حقوقی، پیچیدگی هر یک از این موضوعات خود امر مهم دیگری است که مراجعه به وکیل متخصصی که به صورت متمرکز بر روی این پرونده ها فعالیت می کند را بیش از پیش ضروری می نماید.

چرا ما ... 

این مطالب تنها مختصری از مفاهیم و اطلاعات فراوانی است که پیرامون دعاوی ارث و تقسیم ترکه با آن مواجهیم. بایستی بپذیریم که هر یک از موضوعات حقوقی، دریایی از مطالب، فرضیه ها و احتمالات را با خود به همراه دارد که در یک پرونده ممکن است بسیاری از آنها رخ دهد به همین جهت است که برای هر موضوع باید به وکیل با تجربه و متخصص در آن زمینه مراجعه نمود. آنچه که نقش و تاثیر وکیل متخصص را در حصول نتیجه مورد نظر ملموس تر می کند، توانمندی وی در بررسی شرایط، پیش بینی روند پرونده و اتخاذ بهترین تصمیم و ارائه لوایح و دفاعیات مفید و به موقع، برای کسب نتیجه است. بسیاری از مراجعین محترم دادگستری به دلیل عدم برخورداری از دانش حداقلی حقوقی، پس از سالها رفت و آمد و پرداخت هزینه های فراوان نه تنها نتیجه ای نگرفته اند، بلکه امکان طرح مجدد پرونده را برای همیشه از دست داده اند. ما و همکاران مان در «دفتر داوری و وکالت دکتر روحیان» به پشتوانه تجربه فراوان در زمینه پذیرش وکالت و پیشبرد پرونده های تقسیم ترکه اموال متعلق به هموطنان عزیز خارج از ایران این اطمینان را می دهیم که به بهترین شکل ممکن دعاوی شما را پیگیری نموده و تا حصول نتیجه به سرانجام برسانیم.